ارزیابی مقاومت ژنوتیپ های گندم نسبت به سن (e. integriceps)

به منظور بررسی و ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم نسبت به سن (eurygaster integriceps), چهل ژنوتیپ گندم شامل ارقام دوروم و گندم نان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه کاشته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپها از لحاظ درصد خسارت برگ در اثر تغذیه سن مادر تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین ژنوتیپ ها با استفاده از آزمون دانکن نشان داد که ارقام چناب و قفقاز بیشترین درصد خسارت برگ (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 5 (شهید چمران) و رقم دوروم 49-1-20 کمترین درصد خسارت برگ (بیشترین مقاومت) را دارند. ژنوتیپ ها از نظر تعداد تخم گذاشته شده توسط سن مادر بر روی آنها تفاوت بسیار معنی داری نشان دادند. بر روی ارقام چناب و قفقاز بیشترین تعداد تخم (کمترین مقاومت) و بر روی ارقام دوروم b10 و یاواروس کمترین تعداد تخم (بیشترین مقاومت) مشاهده شد. آزمون دانکن, ژنوتیپ ها را از نظر درصد خسارت خوشه و درصد سن زدگی در دسته های مختلفی قرار داد. از نظر درصد خسارت خوشه رقم دوروم 49-1-25 بیشترین درصد خسارت (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 12 (شهید شیرودی) کمترین درصد خسارت خوشه (بیشترین مقاومت) را نشان دادند. همچنین از نظر صفت درصد سن زدگی, رقم سبلان و ژنوتیپ دوروم b8 بیشترین درصد سن زدگی (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 5 (شهید چمران) و رقم قدس کمترین درصد سن زدگی (بیشترین مقاومت) داشتند. آزمون t نشان داد که در اثر تغذیه پوره سن عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه نسبت به شاهد کاهش معنی داری داشتند. همچنین در اثر تغذیه سن مادر نیز هر دو صفت فوق نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان دادند. در اثر تغذیه سن مادر و پوره سن وزن هزار دانه نسبت به شاهد به طور معنی داری کاهش نشان داد. همچنین کیفیت پروتئین دانه های سن زده نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد. خسارت برگ و خوشه در گندم های دوروم بطور معنی داری کمتر از گندم های نان بود. بین صفات مورفولوژیک و درصد سن زدگی دانه همبستگی معنی داری مشاهده نشد. با استفاده از مجموع ضرایب مقاومت ارقام امید, رشید, آتیلا 12, آتیلا 5 و قدس نسبتاً مقاوم و ارقام چناب و قفقاز نسبت به خسارت سن حساس بودند. تجزیه کلاستر چهل ژنوتیپ با میانگین 4 صفت فوق الذکر نشان داد که ارقام امید و آتیلا 12 نسبت به خسارت سن مقاوم و رقم چناب حساس هستند.